پوسیدگی دندان و روشهای پیشگیری از آن:
پوسیدگی دندان پروسه ای است که باعث نرم شدن بافت سخت دندان (مینا و عاج) می شود. باکتریهای موجود در دهان با استفاده از مواد غذایی حاوی شکر، اسید تولید کرده و سبب حل شدن بافت دندان و ایجاد پوسیدگی می شوند.
با رعایت موارد زیر می توان از ایجاد پوسیدگی پیشگیری نمود:
1) مسواک زدن 2 بار در روز با خمیر دندانهای حاوی فلوراید.
2) استفاده از نخ دندان یا مسواک بین دندان جهت تمیز کردن سطوح بین دندانها.
3) محدود کردن دفعات مصرف مواد قندی در طول روز و رعایت فاصله زمانی حداقل 4 ساعت مابین استفاده از مواد قندی. در صورت استفاده از مواد غذایی چسبیده مثل چسبنده و شکلات بلافاصله بایستی دندانها مسواک شوند.
4) مراجعه منظم و با فاصله زمانی هر 6 ماه به دندانپزشک جهت ارزیابی سلامت دندانها.
5) مشورت با دندانپزشک جهت لزوم انجام "سیلنت تراپی" که به معنای پوشاندن شیارهای سطح جونده دندانهای خلفی با مواد مخصوص جهت پیشگیری از پوسیدگی آنها می باشد.
6) مشورت با دندانپزشک جهت لزوم استفاده از فلوراید جهت مقاوم شدن دندانها.
مکانیسم عمل فلوراید:
فلوراید عنصری است که به طور طبیعی در آب، خاک و هوا یافت می شود. زمانی که بصورت خوراکی یا موضعی بر روی دندانها استعمال شود سبب مقاوم شدن دندانها و پیشگیری از پوسیدگی خواهد شد . فلوراید اثرات ضد پوسیدگی خود را به 3 طریق اعمال می کند:
1- باعث استحکام ساختمان دندان می شود.
2- ضایعات پوسیدگی اولیه که هنوز حفره تشکیل نداده اند را دوباره معدنی و محکم می کند.
3- فعالیت ضد میکروبی دارد.
روشهای استفاده از فلوراید:
الف – روشهای سيستمیک شامل:
1- آب آشامیدنی
2- مصرف مواد غذایی از جمله چای و مواد غذایی دریایی
3- قرصها و شربتهای حاوی فلوراید
ب- روشهای موضعی:
1- خمیر دندان
2- دهان شویه
3- ژل های فلوراید
4- وارنیش فلوراید
قرص و قطره فلوراید در کودکان زیر 12 سال موثر بوده و بایستی توسط دندانپزشک تجویز شود. آنچه امروزه بیشتر مورد توجه می باشد مصرف فلوراید بصورت موضعی توسط بیمار یا بصورت حرفه ای توسط دندانپزشک می باشد که لزوم انجام آن توسط دندانپزشک و پس از ارزیابی خطر ابتلا به پوسیدگی تعیین می شود.
- خمیر دندان:
استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید ppm (1500-1350) 2 بار در روز جهت پیشگیری از پوسیدگی ضروریست.
- دهانشویه ها:
دهانشویه‌هاي فلوراید با غلظت ها ی مختلف موجود می باشد. دهانشویه‌هاي فلوراید با غلظت پایین(05/0 ٪ ) بدون نیاز به نسخه پزشک قابل تهیه بوده و مصرف آن بطور روزانه توصیه می شود. پس از تمیز کردن سطح دندانها با مسواک و استفاده از نخ دندان، cc5 از دهانشویه را داخل دهان ریخته و آنرا بمدت 1 دقیقه در دهان بچرخانید. سپس دهانشویه را از دهان بیرون ریخته و از شستن دهان اجتناب كنيد. بایستی تا نیم ساعت از خوردن آشامیدن بپرهیزید. دهانشویه فلوراید با غلظت بالا (2/0 ٪) نیاز به تجویز پزشک دارد و بایستی به روش مشابه و در فواصل زمانی هفته ای یکبار استفاده شود .
- ژل های فلوراید:
ژل های فلوراید توسط دندانپزشک و بسته به میزان ریسک بیمار هر 6-4 ماه یکبار انجام می شود. که این ژل به مدت 4 دقیقه روی دندانها باقی مانده سپس اضافات ان از روی دندانها برداشته شده و تا 30 دقیقه بیمار بایستی از خوردن و آشامیدن اجتناب کند.
- وارنیش های فلوراید:
این محلول‌های فلوراید حاوی سدیم فلوراید 5٪ است که غلظت بالاتری نسبت به انواع دیگر فلوراید دارد. انجام آن بسته به ریسک بیمار هر 6-4 ماه یکبار توصیه می شود. این مواد توسط دندانپزشک با یک برس بر روی دندانها زده می شود. این مواد پس از تماس با بزاق سفت شده و آرام آرام اثر خود اعمال می کند. پس از 4 دقیقه اضافات از دهان خارج شده و 4-2 ساعت بایستی از خوردن و آشامیدن اجتناب کرد و تا روز بعد نباید از مسواک و نخ دندان استفاده شود.